Belajar Bahasa Sunda: Kalimat Majemuk Bertingkat

Kalimat majemuk bertingkat yaitu kalimat yang terjadi dari beberapa kalimat tunggal yang kedudukanya tidak setara/ sederajat, yakni yang satu menjadi bagian yang lain. Seperti kita ketahui, kalimat majemuk bertingkat berasal dari sebuah kalimat tunggal. Adapun bagian dari kalimat tunggal tersebut kemudian diganti/diubah sehingga menjadi sebuah kalimat baru yang dapat berdiri sendiri.

Bagian kalimat majemuk bertingkat yang berasal dari bagian kalimat tunggal yang tidak mengalami pergantian/perubahan dinamakan induk kalimat. Sedangkan bagian kalimat majemuk yang berasal dari bagian kalimat tunggal yang sudah mengalami penggantian/perubahan dinamakan anak kalimat.

Kalimat majemuk bertingkat memilik beberapa makna dalam setiap hubungan kalimatnya, yaitu:

1. Hubungan Waktu

Contoh kalimat:
- Saprak pindah ka Bandung, kuring can pernah panggih jeung manéhna.
(Semenjak pindah ke Bandung, saya belum pernah bertemu dengannya.)

- Néng Tini ngabalieus basa nénjo Jang Omod.
(Neng Tini membuang muka saat melihat Jang Omod.)

- Kuring nganggon domba nepi ka Bapa balik ti kota.
(Kuring menggembala domba sampai Bapak pulang dari kota.)

2. Hubungan Syarat

Contoh kalimat:
- Kuring daék diajak jalan-jalan asal dijajanan surabi imut.
(Saya mau diajak jalan-jalan asal diberi jajan surabi imut.)

- Upama hayang lulus ujian, kudu daék diajar nu soson-soson.
(Kalau ingin lulus ujian, harus mau belajar dengan rajin.)

3. Hubungan Tujuan

Contoh kalimat:
- Manéhna digawé rajin supaya bosna nyaaheun ka manéhna.
(Dia bekerja rajin supaya bosnya sayang pada dia.)

- Ngahaja urang méré duit ambéh manéh bisa balanja.
(Sengaja saya memberi uing supaya kamu bisa belanja.)

4. Hubungan Perbandingan

Contoh kalimat:
- Daripada manéh huleng jentul, leuwih hadé ngabantuan kuring ngangkutan barang.
(Daripada kamu melamun, lebih baik bantu saya mengangkut barang.)

- Piraku manéh teu percaya ka kuring, kawas karék wawuh waé.
(Masak kamu tidak percaya kepada saya, kayak baru kenal saja.)

5. Hubungan Sebab

Contoh kalimat: 
- Manéhna rék bunuh diri lantaran ngarasa putus pangharepan.
(Dia mau bunuh diri karena merasa putus asa.)

- Abdi kapaksa nampik anjeunna ku margi abdi tos gaduh kabogoh.
(Saya terpaksa menolah dia karena saya sudah punya pacar.)

6. Hubungan Akibat

Contoh kalimat: 
- Manéhna bangkrut, nepi rék ngajual mobilna.
(Dia bangkrut, sampai mau menjual mobilnya.)

- Kuring teu satuju diputuskeun cinta sapihak, nu matak ayeuna kuring protés.
(Saya tidak setuju diputuskan cinta sepihak, makanya sekarang saya protes.)

7. Hubungan Cara

Contoh kalimat: 
- Nu gélo bisa eureun ngamukna ku cara dibéré udud sabungkus.
(Orang gila bisa berhenti ngamuknya denga cara diberi rokok sebungkus.)

- Jang Odon ningalikeun Néng Titin bari leungeunna nyepeng kembang.
(Jang Odon melihat Neng Titi sambil tangannya memegang bunga.)

8. Hubungan Kenyataan

Contoh kalimat: 
- Manéhna mah api-api teu nyaho, padahal manéhna sorangan nu korupsi téh.
(Dia pura-pura tidak kenal, padahal dia sendiri yang korupsi.)

9. Hubungan Hasil

Contoh kalimat: 
- Kusabab manéhna rajin usaha, nu matak manéhna mah tara kakurangan duit.
(Karena dia rajin usaha, makanya dia tidak kekurangan uang)

10. Hubungan Penjelas

Contoh kalimat: 
- Tina omongannya katangén, yén manehna mah lain urang Sunda.
 (Dari omongannya kelihatan bahwa dia bukan orang Sunda.)

11. Hubungan Atributif (keadaan yang dialami pelaku/objek)

Contoh kalimat: 
- Awéwé nu maké baju tanktop teh nini kuring.
(Perempuan yang pakai baju tanktop  nenek saya.)

- Pagawé nu gajihna leutik teu kudu méré sumbangan.
(Pekerja yang gajinya kecil tidak wajib memberi sumbangan.)

12. Hubungan konsesif 

Contoh kalimat: 
- Sanajan dibéré emas sagunung, cinta Nyai ka Akang moal luntur.
(Biarpun diberi emas segunung, cinta Nyai kepada Akang tidak akan luntur).

- Kumaha baé kaayaanna, rumah tangga urang kudu langgeng.
(Bagaimanapun keadaannya, rumah tangga kita harus langgeng.)

- Saha baé ogé nu niat ngaganggu urang, moal bisa ngaruntagkeun cinta urang duaan.
(Siapa saja yang niat mengganggu kita, tidak akan bisa meruntuhkan cinta kita berdua.)

Subscribe to receive free email updates:

0 Response to "Belajar Bahasa Sunda: Kalimat Majemuk Bertingkat"

Posting Komentar